W sobotę 1 grudnia 2018, tuż przed rozpoczęciem 24 konferencji szczytu klimatycznego w Katowicach, w Parku Naukowo-Technologicznym Euro-Centrum odbyło się międzynarodowe spotkanie eksperckie poświęcone zagadnieniom ochrony klimatu, transformacji energetycznej oraz sposobom wdrożenia zasad wynikających z tzw. Porozumienia Paryskiego.
Zgromadzeni goście porównywali gospodarkę energetyczną Polski i Niemiec, poziom akceptacji społecznej dla zmian w zakresie energetyki, a także zaangażowanie nauki Kościoła w sprawy ekologii w obydwu krajach.
Spotkanie w Parku było zatytułowane: „Klimat – wspólne dobro, wspólna sprawa”. Zostało zainicjowane przez środowiska chrześcijańskie, tj. niemiecką organizację charytatywną Renovabis oraz Stowarzyszenie Chrześcijańskich Przedsiębiorców i Menadżerów Nostra RES. Jednym z motywów jego zorganizowania było przesłanie Papieża Franciszka zawarte w encyklice Laudato Si.
Do rozmów przy wspólnym stole usiedli m.in.: eksperci naukowi, ekonomiści, menadżerowie, przedstawiciele kościoła, organizacji chrześcijańskich, edukatorzy ekologiczni oraz społecznicy. Spotkanie poprowadzili: dr Marcin Baron (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) oraz Mattias Kiefer, pełnomocnik środowiskowy archidiecezji München i Fresing w Niemczech.
Mattias Kiefer odniósł się do sytuacji w Niemczech. Zaznaczył, że początki dyskusji na temat transformacji energetycznej sięgają tam lat 70-80 ubiegłego stulecia, kiedy do Bundestagu weszli przedstawiciele ruchów ekologicznych. I chociaż dyskusja ta pierwotnie traktowana była z dystansem i kojarzona raczej ideologicznie, z czasem zaangażowały się w nią kolejne środowiska i grupy społeczne, w tym także Kościół. Po pewnym czasie jego głos stał się jednym z wyraźniejszych w kwestii ochrony przyrody. W konsekwencji świadomość ekologiczna wśród obywateli Niemiec znacznie wzrosła, a sposób myślenia o ekologii zmienił się.
Profesor Andreas Löschel, ekonomista w dziedzinie gospodarki zasobami z Uniwersytetu w Münster, stwierdził, że cele dotyczące transformacji energetycznej zostały wytyczone i część z nich udało się już osiągnąć. Wiele programów gospodarczych i społecznych zostało wprowadzonych. Przypomnijmy, że na początku nowego stulecia w Niemczech przyjęto ustawę o odnawialnych źródłach energii, a w 2010 ustawę dotyczącą ochrony klimatu. Obecnie około 35% energii uzyskiwane jest ze źródeł odnawialnych, a do roku 2030 ma to być aż 60%. Na cele energii odnawialnej co roku wydawane jest ponad 25 miliardów euro. Zarówno pan Löschel, jak i Kiefer uznali jednak, że nadal wiele pozostaje do zrobienia.
Gorzkie podsumowanie stanu polskiej polityki energetyki wygłosił profesor Florian Kuźnik z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, specjalista w dziedzinie polityki regionalnej, członek Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN. W jego opinii, polska i niemiecka energetyka to dwie odległe galaktyki. Profesor podkreślił, że polska energetyka jest nadal bardzo tradycyjna, oparta na węglu kamiennym i brunatnym, a przecież te zasoby nie są wieczne. Przy jej kształtowaniu nie uwzględnia się kwestii ekologicznych, w tym zmian klimatycznych, które traktowane są raczej w kategoriach ideologii niż stanu faktycznego. Profesor przypomniał, że odejście od energetyki węglowej na rzecz innych rozwiązań jest nieuniknione.
Paweł Podsiadło, prezes Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum dodał, że różnica w miksie energetycznym Polski i Niemiec polega na tym, że Niemcy zastępują węgiel OZE, a w Polsce kurczące się zasoby węgla uzupełniane są importem tego surowca. Jednocześnie brakuje stabilnej sytuacji dla przedsiębiorców w obszarze OZE oraz konsekwentnej polityki w tym zakresie. Niemniej transformacja energetyczna w Polsce jest nieuchronna i wymaga podjęcia pilnych działań zmierzających do przebudowy modelu energetycznego.
Warto zaznaczyć, że 80% Polaków akceptuje inwestycje w odnawialne źródła energii. Jednak nadal brakuje stabilnego prawa i systemu wsparcia podobnych inwestycji. Niezrozumiałe dla ekspertów pozostają też decyzje o rezygnacji ze wspierania energetyki wiatrowej, a wręcz wygaszanie w perspektywie kilkunastu lat lądowych farm wiatrowych.
W obliczu tych niejasności, otuchy dodają istniejące i rozwijające się tzw. inicjatywy oddolne. Część z nich ma swoje korzenie w ruchach kościelnych. Kilka przykładów podał o. Stanisław Jaromi, lider Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu. Mówił m.in. o kampanii „Czyńcie sobie ziemię… kochaną” (chodzi o zmianę perspektywy — ku odpowiedzialnemu korzystaniu z zasobów środowiska) oraz Szkole Liderów Ekologii Integralnej, zainspirowanej papieską encykliką L a u d a t o Si’ i zachęcającą do refleksji nad głównymi tematami ekologii, ochrony przyrody i ochrony klimatu.
Na uwagę zasługuje również, działający w Małopolsce i na Podkarpaciu, projekt Ethics&Energy polegający na modernizacji budynków kościelnych i poprawie ich efektywności energetycznej. Roman Trzaskalik, prezes Nostra Res i współzałożyciel Parku Euro-Centrum uważa, że Kościół może być pod tym względem liderem przemian. Podkreślił, że w Polsce spośród 800, złożonych do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, wniosków na dofinansowanie termomodernizacji budynków, ponad połowa dotyczy budynków kościelnych, w tym budynku Wyższego Seminarium Duchownego w Katowicach.
Jednak pomimo kilku jasnych przykładów, skala zmian i podejścia do spraw ochrony środowiska nadal wydaje się niewystarczająca. Potrzebne jest między innymi jeszcze większe zaangażowanie obywatelskie, poprawa jakości powietrza leży w interesie każdego z nas, wiele zależy od nas samych. W Niemczech w poszczególnych diecezjach i na poziomie krajowych istnieją pełnomocnicy do spraw środowiska. Uczestnicy dyskusji po polskiej stronie, zastanawiali się czy taka funkcja nie byłaby dobrą praktyką także u nas, aby mocniej trafiać do społeczeństwa.
Ks. dr Witold Kania z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego, mimo wszystko, patrzy w przyszłość z optymizmem. Zauważa zdecydowanie większą świadomość problemów ekologicznych wśród młodego pokolenia. Wierzy, że w ślad za tym pójdzie też zmiana postaw.
Relację z wydarzenia przeczytasz również na opoka.org.pl .
Organizatorzy:
